İzmir, Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık üçüncü şehri. Anadolu Yarımadası’nın batısında, Ege Bölgesi’nin ortasında yer alan ve İzmir Körfezi çevresinde bulunan şehir, her yıl İzmir Enternasyonal Fuarı’nı düzenleyen önemli bir fuar merkezi ve liman kentidir. Yüz ölçümü olarak ülkenin yirmi üçüncü büyük ilidir. Batısında Ege Denizi ve Ege Adaları, güneyinde Aydın, kuzeyinde Balıkesir, doğusunda ise Manisa vardır.
İzmir’in batısında denizi, plajları ve termal merkezleriyle Çeşme Yarımadası uzanır. Antik çağların en ünlü kentleri arasında yer alan Efes, Roma’nın imparatorluk devrinde dünyanın en büyük kentlerinden biriydi. Tüm İyonya kültürünün zenginliklerini bünyesinde barındıran Efes, yoğun sanatsal etkinliklerle de adını duyuruyordu. Bu maksatla da bu şehre “Güzel İzmir”, “Eski İzmir” ve “la Perle de l’Ionie” (İyonya’nın İncisi) deniyordu.
İzmir, yatlar ve gemilerle çevrilmiş uzun ve dar bir körfezin başında yer almaktadır. Sahil boyunca palmiye, hurma ağaçları ve geniş caddeler bulunmaktadır. İzmir Limanı, Mersin Limanı’ndan sonra Türkiye’nin en büyük limanıdır. Canlı ve kozmopolit bir şehir olan İzmir, uluslararası sanat festivalleri ve İzmir Enternasyonal Fuarı ile de önemli bir yer tutar. 2014 TÜİK verilerine göre İzmir’in nüfusu 4.113.072’dir.
Kökenbilim
İzmir şehrinin adının nereden geldiği konusunda kanıtlanmış bir bilgi yoktur. Ancak, bir dönem Bugünkü İzmir yöresinde yaşamış Erektidler’in Amazonlarla savaşıp galip geldiği; önderleri These’nin de, Amazon kadını Smyrna ile evlenip, yöresine onun adını verdiği ve İzmir’in adının da Smyrna’dan geldiği en çok kabul edilen görüştür.
Ayrıca bölgede uzun yıllar hakimiyet kuran İyonların lehçesinde kentin adı Smurne, Atina lehçesinde ise Smryna diye yazılırdı. Helenler bu kentin adını Smirni biçiminde telaffuz etmekteydiler. Ancak Smyrna sözcüğü Yunanca değil, Ege Bölgesindeki birçok yerleşim adı gibi Anadolu kökenlidir. M.Ö 2000 başlarına ait Kayseri Kültepe yerleşiminde ele geçen bazı tablet metinlerinde Tismurna adına rastlanmaktadır. Tismurna’daki `ti’ bir ön ek olup bir kişi ya da bir yer adını belirtir. Bundan da Helenler ya da Bayraklı höyüğünü mesken tutanların bu ön eki atıp kente Smurna demişlerdir. Kentin adı olasılıkla M.Ö. 3000 ile M.Ö. 1800 yılları arasında da Smurnu olarak anılıyordu.
“İzmir” kelimesi Eski İyon Lehçesi’nde Smyrne, Atina Lehçesi’nde ise Smyrna diye yazılırdı. Bugünkü Hellenler bu kentin adını Zmirni biçiminde telaffuz etmekte, son yıllarda Antik Efes kenti civarında da bu adla anılan bir köy yerleşimi izlerine rastlanmıştır. Olasılıkla İzmir’den Efes’e giden bir kraliçenin adını yerleştikleri köye de koydukları düşünülmektedir ki bununla ilgili bilgilere eski kaynaklarda da rastlanmaktadır.
“Smyrna” sözcüğü Yunanca değildir. Ege Bölgesi’ndeki birçok yerleşim adı gibi Anadolu kökenlidir. MÖ 2000’in başlarına ait Kültepe (Kayseri) yerleşiminden kalan bazı tablet metinlerinde Tismurna adına rastlanmaktadır. Tismurna’daki ti bir ön ek olup büyük olasılıkla bir kişi ya da bir yer adını belirtmektedir. Hellenler ya da Bayraklı Höyüğü’nü mesken tutanlar da bu ön eki atıp kente Smyrna demişlerdir.
İklim
İzmir ilinde tipik Akdeniz iklimi egemendir. Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlı geçer. Bir yılda ilde hava sıcaklığı sıfırın altında 10 günden fazla yaşanmaz. Senenin yaklaşık 100 gün ise 30 derecenin üzerinde yaşanır. Kar yağışı ve don nadir görülür. Senelik yağış miktarı 700–1200 mm arasındadır. Yaz aylarında imbat ismi verilen rüzgâr serinlik getirir. Kara ve denizin gece-gündüz arasındaki ısınma ve soğuma farkından meydana gelen bu rüzgâr yalnızca bu ile özgüdür. Yıllık ortalama deniz suyu sıcaklığı 18,5 °C’dir.
Coğrafya
Konumu ve sınırları
İzmir ili Türkiye Cumhuriyeti’nin en batı kısmında Ege Denizi’ne kıyısı olan bir ildir. Kuzeyde Balıkesir, doğuda Manisa, güneyde Aydın illeri ile komşudur.
Dikili ilçesinin tam karşısında Yunanistan’ın Kuzey Ege Adaları coğrafi bölgesi’nin Midilli ili ve hem ilin hem coğrafi bölgenin yönetim merkezi olan Midilli şehri yer almaktadır. Ayrıca Ege denizinin ve İzmir şehrinin güvenliğini Balıkesir 9. ana jet üstünden kalkan Türk F-16’lar sağlamaktadır.
Akarsular
İzmir ili içinde Ege Bölgesi’nin önemli akarsularından olan Gediz, Küçük Menderes ve Bakırçay akış gösterir. Diğer akarsular sel karakterli küçük akarsulardır.
Göller
İlde önemli büyüklükte bir göl yoktur. Göl sayılabilecek su birikintileri arasında en önemlileri Gölcük Gölü, Belevi Gölü, Çakalboğaz Gölleri ve Karagöl ve bu göller ege bölgesinin önemli gölleridir
Bitki örtüsü
İl bitki örtüsü yönünden Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Akdeniz bitkilerinin birçok türü bulunmaktadır. Yüzyıllarca aşırı otlatma, yangın ve tarla açma gibi nedenlerle ormanların ortadan kalktığı yerlerde, maki bitkileri bulunmaktadır. Maki florasına ardıç, pırnal, kermes meşesi, zeytin, çitlembik, sakız, akçakesme, tesbih, katırtırnağı gibi kuraklığa dayanıklı ağaçlar girer. Ormanlar il içerisinde 431786 hektar bir alanı kaplar. Ormanların kapladığı alan, il arazisinin % 41’idir.
Ekonomi
Brookings Institution ve JP Morgan’ın 2014 yılı baz alınarak oluşturulan ekonomide yükselen kentler sıralamasında İzmir 300 şehir arasında Macau’nun ardından 2. sırayı aldı. İzmir 2013’teki listede 6. sırada yer almaktaydı. Aynı listede Türkiye’den İstanbul 3, Bursa 4 ve Ankara 9. sırada yer almıştır. Yine bu rapora göre İzmir’deki 2014 yılındaki işsizlik oranı %6.6 olarak gerçekleşmiştir.
Nüfus
1893 yılı Osmanlı nüfus sayımına göre İzmir merkezde yaşayan kişi sayısı 207.548 kişidir. İzmir’de yaşayan Türk sayısı 79.288 kişi olup, nüfusun % 38’ini teşkil etmekteydi. Rumlar %26, Osmanlı tebaasında olmayan yabancılar %25, Yahudiler %7, Ermeniler ise nüfusun %3’ünü teşkil etmekteydi. İzmir’deki nüfusun %55’i Hristiyan, %38’i Müslüman ve %7’si Museviydi.
İzmir’in nüfusu 2014 TÜİK verilerine göre 4,113,072 kişidir. Kentin nüfusu 1970-1985 arasında çok artmıştır. 1945’e kadar Türkiye’nin ikinci büyük şehriydi. TÜİK Adnks verilerine göre İzmir aldığı göç en çok 186.000 kişiyle Manisa,130.000 Mardin,126.000 Erzurum,120.000 Konya , 84.000 Aydın , 83.000 Afyonkarahisar ve diğer illerin nüfuslarına kayıtlı önemli bir nüfus vardır. Diğer şehirlerden önemli oranlarda göç almıştır.
Mutfak
Türkiye’nin zeytinlerinin yetiştiği Ege Bölgesi, zeytinyağlı yemekleri ve mezeleri ile ünlüdür. Ancak İzmir’in mutfak kültüründen bahsederken rafine bir mutfak kültüründen söz edemeyiz. Çünkü İzmir mutfağında Osmanlı yemek geleneklerinin yanı sıra, Musevi, Ermeni ve Rum lezzetleri de görülür. Öte yandan İzmir mutfağında İtalyan ve Fransız etkileri de hissedilir.
Ege’nin lezzetli balıklarının yanı sıra, İzmir mutfağının en önemli özelliği otlar ve zeytinyağlı yemeklerdir. Deniz börülcesi, ıspanak, cibez otu, arapsaçı, ısırganotu gibi çeşitli otla yapılan salataları meşhurdur. Bunun yanında Tire köftesi ve boyozu ünlüdür.
Spor
İlde düzenlenen spor organizasyonları
1971 yılında Akdeniz Oyunları’na ev sahipliği yapmıştır.
7 – 22 Ağustos 2005’te kentte Universiade Uluslararası Üniversite Oyunları organizasyonu gerçekleşmiştir.
2 – 7 Eylül 2005’te, Avrupa Bayanlar Basketbol Şampiyonası eleme müsabakaları yapılmıştır.
4 – 9 Temmuz 2006’da, Avrupa Eskrim Şampiyonası müsabakaları yapılmıştır.
14 – 23 Temmuz 2006’da, 20 yaşaltı Avrupa Erkekler Basketbol Şampiyonası, İzmir’de gerçekleştirilmiştir.
28 Ağustos – 2 Eylül 2010’da, 2010 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası D Grubu maçları İzmir’de oynanmıştır.
2005 Dünya Üniversite Yaz Oyunları
2005 yılında 11 – 21 Ağustos tarihleri arasında Universiade olarak bilinen Üniversite Oyunlarının yaz ayağı İzmir’de düzenlendi. Oyunlar; 10 zorunlu ve 4 isteğe bağlı spor dalında gerçekleştirildi. Organisayondaki güreş, okçuluk, tekvando ve yelken dalları bu organizasyonda İzmir kentinin önerisiyle oyunlara dahil olan spor dallarıdır.
Türkiye Kupası Final Karşılaşmaları
51.295 kişilik İzmir Atatürk Stadyumu İzmir’in en büyük, Türkiye’nin 4. büyük stadyumudur. Türkiye Kupası’nın düzenlenmeye başladığı 1962-63 senesinden başlayarak 1998-99 sezonuna kadar final karşılaşmaları (1966 ve 1967 yılları dışında)iki maç üzerinden oynandı. Bu süre içinde İzmir Alsancak Stadyumu 8, İzmir Atatürk Stadyumu da 3 defa final karşılaşmalarının bir ayağına ev sahipliği yaptı.
Türkiye kupasında tek maçlı finale geçilen 1999-00 sezonundan bu yana İzmir Atatürk Stadyumu 3 final maçına ev sahipliği yaptı. 2006, 2007 ve 2009 yıllarında düzenlenen bu finallerin üçünü de Beşiktaş kazandı. Siyah-beyazlı takım, 2006 ve 2009’da Fenerbahçe’yi 2007’de de Kayseri Erciyesspor’u kupa finalinde yenerek dört yılda 3 kupa şampiyonluğu kazandı.
Spor Kulüpleri
Altay
Altınordu Futbol Kulübü A.Ş.
Arkas Spor Kulübü
Aliağa Petkim
Yeni Bornovaspor
Bucaspor
Göztepe SK
Karşıyaka SK
Tire 1922 Spor
Bozyakaspor
Çiğli Belediyespor
İzmir Büyükşehir Belediyesi Gençlik ve Spor Kulübü
Torbalıspor
Yeni Menemen Belediyespor
İzmirspor
Kemalpaşaspor
Ödemiş Belediyespor
Konak Belediyespor
Balçova Belediyespor
Bergama Belediyespor
Foça Basketbol Kulübü